Jak działa automatyczna skrzynia biegów?

Automatyczna skrzynia biegów to rozwiązanie wygodne – kierowca nie musi pamiętać o ręcznej zmianie przełożeń. W Polsce jednak, podobnie jak w innych krajach europejskich, wciąż popularniejsze są manualne skrzynie biegów. Jeżeli w najbliższym czasie planujesz kupić auto i rozważasz automatyczną skrzynię biegów, poniższy poradnik jest dla Ciebie – dowiedz się, jak działa automatyczna skrzynia biegów.

Jeżeli spojrzeć na statystyki, to można zauważyć, że zainteresowanie automatyczną skrzynią biegów wśród kierowców rośnie – zmiana ta nie jest jednak gwałtowna. Automatyczne skrzynie biegów wciąż największą popularnością cieszą się wśród kierowców ze Stanów Zjednoczonych – tam większość pojazdów, które poruszają się po drogach, posiada właśnie automat.

Jaki jest mechanizm działania automatycznej skrzyni biegów?

Chociaż automatyczna skrzynia biegów ma to samo zadanie co jej ręcznie obsługiwany odpowiednik (zmiana biegu w zależności od obrotów silnika i prędkości pojazdu), to różni się od niego budową. Automatyczna skrzynia biegów ma bardziej skomplikowaną budowę niż manualna skrzynia biegów. Upraszczając, można powiedzieć, że automatyczna skrzynia biegów składa się z trzech zespołów – są to: sprzęgło do silnika, zespół przełożeń i zespół sterowania.

• Sprzęgło. W pojazdach z automatyczną skrzynią biegów producenci stosują sprzęgła o odmiennej zasadzie działania niż w autach ze skrzynią manualną. W takich autach najczęściej wykorzystywana jest przekładnia hydrokinetyczna, co zapewnia płynność zmiany biegów i wysoki komfort jazdy. Na rynku dostępne są jednak również inne rozwiązania – przykładem może być choćby podwójne sprzęgło cierne (DSG).
• Zespół przełożeń. W zależności od producenta i roku produkcji pojazdu może to być choćby zespół przekładni planetarnych, a bieg może być wybierany mechanicznie, hydraulicznie lub elektrycznie. Spotykane są też jednak inne rozwiązania – połączenie podwójnego sprzęgła i dwóch przekładni przypominających manualne lub tradycyjne skrzynie manualne, w których właściwy bieg jest wybierany w sposób zautomatyzowany.
• Zespół sterowania. To „mózg” skrzyni biegów, czyli podzespoły odpowiedzialne za wybranie właściwego przełożenia. W starszych samochodach proces ten odbywał się w całości „analogowo” – skrzynia była sterowana hydraulicznie. Dziś najczęściej za dobór biegu odpowiadają elektrozawory sterowane przez komputer, który wykorzystuje informacje z wielu czujników.

Jak zatem działa skrzynia biegów? Po wybraniu trybu jazdy kierowca wciska pedał gazu, a resztą zajmuje się automatyka. Hydrauliczny, mechaniczny, elektryczny lub elektroniczny układ sterowania zmienia biegi w sposób automatyczny (aktywując np. elektrozawory), aby dostosować przełożenie do aktualnych obrotów i obciążenia silnika. To, który bieg zostanie wybrany, zależy od szeregu parametrów – to choćby prędkość pojazdu czy moment obrotowy.

Czy automatyczna skrzynia biegów to nowy wynalazek?

Automatyczna skrzynia biegów może wydawać się rozwiązaniem, które powstało dopiero niedawno. Prawda jest jednak taka, że prace nad automatyczną skrzynią biegów zaczęły się z początkiem ubiegłego wieku – już w 1904 r. zaprezentowana została pierwsza koncepcja, która następnie była rozwijana. Za przyczynę mylnego przekonania wśród niektórych właścicieli aut można uznać stosunkowo niewielką popularność automatów. Dotyczy to zwłaszcza europejskich kierowców, którzy wciąż preferują manualne skrzynie biegów.

Jak powstawała automatyczna skrzynia biegów – najważniejsze daty:

• 1904 r. – bracia Sturtevant stworzyli przekładnię mechaniczną, która dziś jest uważana za pierwszą automatyczną skrzynię biegów. Zmieniała ona biegi w zależności od momentu obrotowego silnika. Rozwiązanie to nie było jednak trwałe, a jednym z powodów była jakość wykorzystanych materiałów.
• 1921 r. – Alfred Horner Munro zaprezentował swoją konstrukcję automatycznej skrzyni biegów. Projekt wyróżniał się tym, że zamiast płynu hydraulicznego wykorzystywał sprężone powietrze. To ostatecznie zaważyło na tym, że projekt nigdy nie został wdrożony do użytku komercyjnego.
• 1932 r. – José Braz Araripe i Fernando Lehly Lemos opracowali automatyczną skrzynię biegów, której działanie opierało się na wykorzystaniu płynu hydraulicznego – zamiast jak wcześniej sprężonego powietrza.
• 1939 r. – Firma General Motors rozpoczęła produkcję automatycznej skrzyni biegów Hydramatic, która później okazała się pierwszą masowo produkowaną automatyczną skrzynią biegów. Przekładnia ta była dostępna m.in. w pojazdach Oldsmobile Series 60 i Cadillac Sixty Special.
• 1991 r. – różne modele marki BMW zostały wyposażone w pierwszą pięciobiegową automatyczną skrzynię biegów. Była to skrzynia biegów ZF 5HP18. W kolejnych latach opracowane zostały sześciobiegowe, siedmiobiegowe, ośmiobiegowe, dziewięciobiegowe i dziesięciobiegowe skrzynie.

Jakie są rodzaje automatycznej skrzyni biegów?

Rodzaje automatycznych skrzyń biegów można wyróżnić, uwzględniając budowę tego elementu pojazdu. Taki podział prezentuje się następująco: klasyczny automat (AT), zautomatyzowana skrzynia biegów (MMT), dwusprzęgłowa skrzynia biegów (DSG) i bezstopniowa skrzynia biegów (CVT). Poniżej znajdują się najważniejsze informacje o każdym z wymienionych typów automatycznej skrzyni biegów.

• AT. Klasyczny automat wyróżnia się stosunkowo prostą konstrukcją. Ponieważ jednak ma sporą wagę i gabaryty, to nie pozostaje bez wpływu na zużycie paliwa. Nadal jest to jednak najpopularniejsze rozwiązanie, gdy mowa o skrzyniach automatycznych.
• MMT. Zautomatyzowana skrzynia biegów miała zniwelować wady klasycznego automatu. Jej użytkowanie polega na tym, że kierowca wybiera bieg (np. wciska manetkę przy kierownicy), a zmiana przełożenia następuje w sposób zautomatyzowany. Niestety, to rozwiązanie nie jest popularne, a jednym z powodów są duże koszty napraw takich przekładni.
• DSG. Dla dwusprzęgłowej skrzyni biegów charakterystyczne są dwa sprzęgła, co poprawia komfort jazdy – zmiana biegu odbywa się dużo szybciej, niż w klasycznym automacie.
• CVT. To bezstopniowe automatyczne skrzynie biegów, w których koła zębate zostały zastąpione np. stalowym łańcuchem. Takie rozwiązanie pozwala na płynną jazdę, pozwala oszczędzać paliwo i korzystnie wpływa na wrażenia kierowcy.

Jakie korzyści płyną z użytkowania automatycznej skrzyni biegów?

Wyższy komfort jazdy, bezpieczeństwo, bardziej płynna jazda i oszczędność paliwa – to cztery główne korzyści, jakie może zauważyć kierowca, który zdecydował się na automatyczną skrzynię biegów. Każdy z tych punktów wymaga osobnego omówienia.

Wyższy komfort jazdy

Automatyczna skrzynia biegów polecana jest zwłaszcza tym kierowcom, którzy cenią sobie komfort. Dzięki automatycznej przekładni nie trzeba pamiętać o zmianie biegów – następuje ona bez konieczności ingerencji kierowcy, chociaż musi on pamiętać, aby wybrać właściwy tryb jazdy. To oznacza pełną koncentrację na drodze, a zatem także zmniejszenie ryzyka udziału w kolizji czy wypadku.

Bezpieczeństwo

Ten punkt ma związek z możliwością wyboru trybu jazdy. W wielu samochodach, w których znalazła się automatyczna skrzynia, istnieje możliwość dostosowania trybu jazdy do nawierzchni, po której porusza się pojazd. To z kolei – w połączeniu z precyzją zapewniana przez elektronikę – przekłada się na bezpieczeństwo kierowcy i podróżujących z nim pasażerów.

Płynność jazdy

Jazda samochodem wyposażonym w automatyczną skrzynię biegów jest bardziej płynna niż jazda autem, w którym znajduje się przekładnia manualna. Kierowca nie musi obawiać się problemów z ruszeniem, co jest szczególnie problematyczne, gdy trzeba np. wjechać pod górkę. Płynność jazdy przekłada się na pozytywne doświadczenia kierowcy.

Oszczędność paliwa

Dotyczy to jednak wyłącznie nowych skrzyń automatycznych – starsze modele miały tendencję do zwiększania ilości zużywanego paliwa. W nowszych pojazdach ten problem jednak nie występuje. Oznacza to, że wybór skrzyni automatycznej może opłacać się kierowcom, którzy intensywnie korzystają z samochodu – to sposób na mniejsze zużycie paliwa.

Na jakie wady automatycznej skrzyni biegów wskazują kierowcy?

Chociaż automatyczne skrzynie biegów korzystnie wpływają na doświadczenia podczas prowadzenia samochodu, to nie można zapomnieć, że nie są one pozbawione wad. Po pierwsze, skrzynia automatyczna jest dużo bardziej skomplikowana niż skrzynia manualna. To powoduje, że wyposażone w taką przekładnię auto jest droższe niż egzemplarz z tradycyjną skrzynią.

Po drugie, skrzynie automatyczne są zbudowane z większej liczby elementów, w tym korzystają m.in. z czujników elektronicznych. To powoduje, że są one bardziej narażone na uszkodzenia. Z kolei usunięcie usterek jest kosztowniejsze niż w samochodach, w których znajduje się pedał sprzęgła – naprawa we własnym zakresie jest praktycznie niemożliwa.

Czym automatyczna skrzynia biegów różni się od manualnej?

Kluczowa różnica między automatyczną a manualną skrzynią biegów dotyczy tego, jak dochodzi do zmiany biegów. Gdy auto jest wyposażone w skrzynię automatyczną, to zmiana biegów odbywa się automatycznie. To powoduje, że samochód jest inaczej zbudowany – wyróżnia go brak pedału sprzęgła. W autach ze skrzynią automatyczną są tylko dwa pedały – gazu i hamulca. Jednak różnic jest więcej – najważniejsze z nich zostały wymienione w poniższej tabeli.

Automatyczna skrzynia biegów a manualna skrzynia biegów – różnice

Jak dbać o automatyczną skrzynię biegów?

Styl jazdy nie pozostaje bez wpływu na stan automatycznej skrzyni biegów. Właśnie dlatego kierowcy użytkujący auto z taką skrzynią biegów muszą wiedzieć, jak o nią dbać. Podstawową kwestią jest kontrola stanu oleju. Tradycyjna automatyczna skrzynia biegów wymaga wymiany oleju co 60-80 tys. km. Czynności tej nie należy wykonywać na własną rękę – konieczna jest wizyta w warsztacie. Wraz z olejem pracownik warsztatu wymieni też filtry i miskę olejową.

Dbanie o automatyczną skrzynię biegów obejmuje też:

• Rozgrzanie skrzyni biegów na pierwszych kilometrach jazdy. Co to oznacza? Kierowca powinien unikać gwałtownego przyspieszania – pierwszy odcinek trasy należy pokonać dość powoli, aby skrzynia mogła się rozgrzać.
• Dobór właściwego trybu pracy. W przypadku automatycznych skrzyń do wyboru są: „D” (drive – jazda do przodu), „N” (neutral – bieg jałowy), „P” (parking – po zatrzymaniu się auta) i „R” (reverse – bieg wsteczny).

Jaki wpływ automatyczna skrzynia biegów ma na wysokość OC i AC?

Rodzaj skrzyni biegów, w jaką został wyposażony samochód, nie pozostaje bez wpływu na wysokość składki ubezpieczeniowej. W przypadku OC różnicy nie ma lub jest ona nieznaczna. Wyższa składka jest jednak zauważalna w przypadku ubezpieczenia AC. Dotyczy to polis, w ramach których kierowca może liczyć na naprawę po uszkodzeniu pojazdu. Powodem jest wspomniana złożona budowa automatycznej skrzyni i wyższe koszty usunięcia jej usterki. Dobrze widać to na poniższym przykładzie.

Kalkulacje dla Mazdy CX-5 z automatyczną skrzynią biegów

		555,00 zł rata od 197.00
OC	AC	Assistance	NNW
Dodatkowo: RankoPomoc Prawna Awaria Holowanie do 75 km
Sprawdź składkę
		1634,00 zł rata od 579.75
OC	AC	Assistance	NNW
Dodatkowo: RankoPomoc Prawna Kradzież Kosztorys UW: 1000 zł Awaria Holowanie do 75 km
Sprawdź składkę

Kalkulacje dla Mazdy CX-5 z manualną skrzynią biegów

		554,00 zł rata od 196.25
OC	AC	Assistance	NNW
Dodatkowo: RankoPomoc Prawna Awaria Holowanie do 75 km
Sprawdź składkę
		1523,00 zł rata od 539.25
OC	AC	Assistance	NNW
Dodatkowo: RankoPomoc Prawna Kradzież Kosztorys UW: 1000 zł Awaria Holowanie do 75 km
Sprawdź składkę

Podobne wpisy

Oferty OC dla młodego kierowcy – co wpływa na cenę OC? Jak i kiedy złożyć wypowiedzenie OC w PZU Ubezpieczenie OC samochodu ciężarowego – ile kosztuje w 2024 r.? Ubezpieczenie OC na pół roku – czy to możliwe?