Mandat a grzywna – czym się różnią

„Mandat karny” i „grzywna” to dwa terminy, z którymi może spotkać się każdy kierowca. Nie każdy jednak wie, że nie są to synonimy. Mandat a grzywna – poznaj różnice między tymi pojęciami i dowiedz się, ile maksymalnie może wynosić mandat, a ile grzywna w 2025 roku.

Przekroczenie prędkości, wymuszenie pierwszeństwa czy nieustąpienie pieszemu – to przykładowe wykroczenia, za które kierowca może zostać ukarany. Może, gdyż droga nie zawsze jest obserwowana przez funkcjonariuszy Policji czy rejestratory prędkości. Nie zmienia to jednak faktu, że warto wiedzieć, jaka jest różnica między mandatem a grzywną.

Czym jest grzywna, a czym mandat?

Grzywna to jedna z kar przewidzianych za popełnienie wykroczenia, podczas gdy mandat karny to uproszczony sposób ukarania sprawcy – w tym przypadku kierowcy, który popełnił wykroczenie. Grzywnę orzeka sąd, może ona też zostać nałożona na sprawcę wykroczenia w drodze mandatu karnego. Do wystawiania mandatów uprawnieni są funkcjonariusze służb kontrolujących kierowców, np. Policji.

Dzięki wdrożeniu polityki mandatowej:

• sądy są mniej obciążone pracą – sprawa trafia do sądu dopiero, gdy kierowca skorzysta ze swojego prawa i odmówi przyjęcia mandatu;
• kierowcy są zniechęcani do popełniania wykroczeń – wiedzą, że w razie np. przekroczenia prędkości zapłacą karę;
• na drogach jest bezpieczniej – przynajmniej teoretycznie, gdyż w praktyce w 2024 r. odnotowano więcej wypadków niż 2023 r.

Jakie są różnice między grzywną a mandatem?

Zarówno grzywna, jak i mandat to kary o charakterze majątkowym. Jednak nie można między nimi stawiać znaku równości ze względu na różnice. Po pierwsze, dotyczą one tego, kto jest uprawniony do ich nakładania. Po drugie, grzywna i mandat różnią się maksymalną wysokością.

Jeżeli chodzi o pierwszy punkt, to jest on jasny – mandat wypisuje funkcjonariusz służby, która jest uprawniona do kontroli kierowców. Sprawca wykroczenia nie musi jednak zgadzać się z mandatem, a wówczas sprawa zostanie skierowana do sądu. W tej sytuacji o wysokości grzywny będzie decydować sąd.

Różnice między grzywną a mandatem są widoczne również w ich wysokości – niższe są grzywny nakładane mandatami karnymi. Szerzej o tym przeczytasz poniżej.

Ile maksymalnie wynosi grzywna?

Co do zasady, grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5000 zł. Ale od tej ogólnej reguły przewidziane zostały wyjątki. Popełnienie niektórych wykroczeń jest karane surowiej – kierowcy muszą spodziewać się grzywny w wysokości do 30 000 zł. To maksymalna wysokość grzywny, która może zostać wymierzona m.in. za następujące wykroczenia:

• spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego,
• nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu na drodze,
• wyprzedzanie na przejściu dla pieszych,
• naruszenie zakazu jazdy wzdłuż po drodze dla pieszych,
• niezastosowanie się do polecenia osoby uprawnionej do kierowania ruchem.

Jak ustalana jest wysokość grzywny?

To, ile ostatecznie przyjdzie zapłacić sprawcy wykroczenia, zależy od kilku czynników, które zostały wymienione w art. 24 § 3 Kodeksu wykroczeń. Podczas wymierzania grzywny sprawcy wykroczenia należy uwzględnić:

• dochody sprawcy,
• możliwości zarobkowe sprawcy,
• warunki osobiste i rodzinne sprawcy,
• stosunki majątkowe sprawcy.

Co w sytuacji, gdy sprawca wykroczenia jest np. osobą bezrobotną i nie ma z czego zapłacić grzywny? Wówczas postępuje się analogicznie jak w przypadku, gdy egzekucja grzywny jest bezskuteczna – zamienia się grzywnę na pracę społecznie użyteczną. Czas trwania takiej pracy wskazuje sąd, przy czym najkrócej trwa ona tydzień, a najdłużej 2 miesiące.

Aby zmobilizować sprawców wykroczeń do zapłaty grzywien, Kodeks wykroczeń przewiduje też możliwość zarządzenia wykonania zastępczej kary aresztu. Tak się stanie, gdy zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną będzie niemożliwa lub niecelowa, ukarany oświadczy, że nie wyraża zgody na podjęcie pracy albo będzie uchylać się od jej wykonania.

Jaka jest maksymalna wysokość mandatu?

Maksymalna wysokość mandatu to 500 zł. Jest to jednak zasada ogólna, od której również zostały przewidziane wyjątki. W konsekwencji w niektórych przypadkach kierowcy mogą spodziewać się surowszych kar. Kiedy tak będzie? Jeżeli kierowca popełnił:

• wykroczenie przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji – może na niego zostać nałożony mandat w maksymalnej wysokości 5000 zł,
• jednocześnie więcej niż jedno wykroczenie – maksymalna wysokość mandatu będzie jeszcze wyższa (6000 zł).

Niższe maksymalne kwoty w przypadku postępowania mandatowego nie są przypadkiem – funkcjonariusze Policji (inaczej niż sąd) nie mają uprawnień do badania sytuacji materialnej sprawcy wykroczenia. W tym przypadku chodzi o maksymalne uproszczenie zasad, na jakich będą karani sprawcy wykroczeń drogowych. To jednak nie wszystko.

Funkcjonariusze służb, którzy mogą wystawiać kierowcom mandaty, nie mają dowolności, gdy mowa o wysokości mandatu – obowiązuje ich Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 listopada 2003 r. w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane wykroczenia (tzw. taryfikator mandatów).

Kiedy możliwe jest nałożenie grzywny mandatem karnym?

Każdy kierowca powinien mieć świadomość, że nie zawsze może zostać na niego nałożona grzywna w drodze mandatu. Mandat, zgodnie z art. 97 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, może zostać wystawiony tylko w dwóch sytuacjach:

1. Gdy sprawcę wykroczenia schwytano na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia
2. Gdy funkcjonariusz stwierdził popełnienie wykroczenia (w szczególności za pomocą przyrządu kontrolno-pomiarowego lub urządzenia rejestrującego, a sprawca nie został schwytany na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem) i nie zachodzi wątpliwość co do sprawcy czynu

Warto wiedzieć, że nałożenie grzywny w drodze mandatu nie może mieć miejsca po upływie 60 dni od dnia ustalenia sprawcy wykroczenia.

Jakie są rodzaje mandatów karnych?

Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia wyróżnia trzy rodzaje mandatów – gotówkowy, kredytowany i zaoczny. Czym różnią się poszczególne mandaty? Oto zasady, według których są one wystawiane:

• Mandat gotówkowy. Wystawia się go jedynie wobec osób, które nie mają stałego miejsca zamieszkania (pobytu) i cudzoziemców. Mandat taki staje się prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny funkcjonariuszowi, który ją nałożył.
• Mandat kredytowany. Wobec osób innych niż wymienione wyżej może zostać wystawiony mandat kredytowany. Staje się on prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru przez osobę ukaraną. Należy go opłacić w ciągu 7 dni.
• Mandat zaoczny. Ma on zastosowanie w razie stwierdzenia wykroczenia, którego sprawcy nie zastano na miejscu jego popełnienia i gdy nie zachodzi wątpliwość co do osoby tego sprawcy. Mandat doręcza się sprawcy.

Ile wynosi kara za brak ubezpieczenia OC?

Mandaty i grzywny – nie tylko te kary o charakterze majątkowym czekają na nieostrożnych kierowców. Głęboko do kieszeni będzie musiał sięgnąć również właściciel samochodu, który nie posiada ubezpieczenia OC. I w tym przypadku wcale nie musi przyłapać go na tym funkcjonariusz Policji – Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny korzysta ze specjalnego programu, który „wyłapuje” nieubezpieczone pojazdy.

Jaka jest kara za brak ubezpieczenia OC w 2025 r.? Kwota widoczna na wezwaniu do zapłaty będzie uzależniona od rodzaju pojazdu i wyniesie:

• 1870 zł, 4670 zł lub 9330 zł – za samochód osobowy,
• 2800 zł, 7000 zł lub 14 000 zł – za samochód ciężarowy, ciągnik samochodowy, autobus,
• 310 zł, 780 zł lub 1560 zł – za motocykl.

Kilka możliwych kwot to nie przypadek – znaczenie ma to, przez jaki okres pojazd pozostawał bez ubezpieczenia. Najwyższej kary muszą spodziewać się kierowcy, których pojazd nie miał OC dłużej niż 14 dni.

Kary za brak OC w 2025 roku

Podobne wpisy

Rejestracja i ubezpieczenie nowego samochodu 2024 – o czym trzeba pamiętać? Jak wyrejestrować samochód w 2024 roku? Czy za ubezpieczenie tuningowanego samochodu trzeba dopłacić? Assistance w Europie bez limitu kilometrów – gdzie kupić w 2024?