Darowizna samochodu – formalności, podatek, ubezpieczenie 2024

Jesteś właścicielem samochodu, który chciałbyś nieodpłatnie przekazać w użytkowanie bliskiej osobie? W takiej sytuacji mają zastosowanie przepisy o darowiźnie. Rozwiewamy wątpliwości dotyczące tej formy umowy i konieczności odprowadzenia podatku do fiskusa.

Na gruncie prawa cywilnego, darowizna jest rodzajem umowy. Od sprzedaży różni się ona elementem nieodpłatności. Obdarowany nie uiszcza żadnej kwoty za otrzymany przedmiot (np. samochód), a to oznacza, że w jego majątku następuje nieodpłatne przysporzenie. Jeżeli planujesz przekazać należący do Ciebie pojazd bliskiej osobie, dowiedz się, jak prawidłowo sporządzić umowę.

Uwaga! 1 lipca 2023 r. weszły w życie nowe przepisy o darowiźnie, które m.in.  podwyższają kwoty wolne od podatku.  Nowe przepisy dotyczą przypadków, w których obowiązek podatkowy powstał od 1 lipca 2023 r. i obejmuje m.in. darowizny samochodu otrzymane od tego dnia lub których otrzymanie notariusz potwierdził po 1 lipca 2023 r.

Czym jest darowizna samochodu?

Darowizna samochodu to nic innego jak umowa, na podstawie której darczyńca zobowiązuje się bezpłatnie przekazać należącą do niego rzecz (np. samochód) na rzecz obdarowanego. Mimo że umowa darowizny jest jednostronnie zobowiązująca (tylko jedna strona zobowiązuje się do spełnienia świadczenia na rzecz drugiej), to wywołuje ona skutek dopiero po przyjęciu darowizny przez obdarowanego.

Umowa darowizny może zostać sporządzona zarówno między osobami ze sobą spokrewnionymi, jak i niespokrewnionymi. To, jaka istnieje relacja między stronami umowy darowizny, ma znaczenie dla wysokości podatku.

Darowizna samochodu w 2024 r. – krok po kroku

Darowizna została uregulowana w kodeksie cywilnym. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, umowa darowizny powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Ponieważ sporządzenie aktu notarialnego wiąże się z uiszczeniem opłaty, dobrą wiadomością jest, że w przypadku darowizny samochodu umowa bez zachowania tej formy również będzie ważna, jednak konieczne jest spełnienie dodatkowych wymagań.

Czy umowa darowizny samochodu musi być potwierdzona notarialnie? Nie, jeżeli:

• została spisana standardowa umowa darowizny.
• doszło do przekazania rzeczy wskazanej w umowie.

Po spełnieniu tych dwóch warunków nie trzeba wydawać dodatkowych środków na sporządzenie umowy darowizny samochodu u notariusza.

Darowizna auta – co powinna zawierać umowa?

Jeżeli chcesz podarować samochód wybranej osobie i jednocześnie nie chcesz korzystać z pomocy notariusza, pozostaje spisać umowę. Powinny się w niej znaleźć następujące informacje:

• data i miejsce zawarcia umowy,
• oznaczenie stron – należy podać dane darczyńcy i osoby obdarowanej (imiona i nazwiska, numery PESEL oraz serie i numery dowodów osobistych); jeżeli stroną umowy jest firma, konieczne jest wskazanie jej nazwy, adresu oraz numerów NIP, REGON, KRS;
• stopień pokrewieństwa – jeżeli osoby, które podpiszą się pod umową darowizny, są spokrewnione,
• przedmiot umowy darowizny – należy podać markę i model, numer rejestracyjny, rok produkcji, aktualny przebieg i numer nadwozia; w tej części umowy warto także zawrzeć informacje o dokumentach dotyczących pojazdu, które zostaną przekazane wraz z nim,
• wartość pojazdu – podana kwota będzie podstawą do wyliczenia podatku; jeżeli pracownicy urzędu skarbowego będą mieć wątpliwości co do podanej kwoty, zlecą wycenę biegłemu, a potwierdzenie zaniżenia wartości pojazdu będzie wiązało się dla obdarowanego z koniecznością wyrównania podatku.

W umowie należy także zawrzeć oświadczenia o przekazaniu przedmiotu przez darczyńcę i przyjęciu go przez obdarowanego.

Umowa musi być podpisana przez wszystkie strony. Jeżeli samochód należy do dwóch osób, konieczne są podpisy każdego ze współwłaścicieli.

Jaki podatek od darowizny samochodu w 2024 r?

Czy umowa darowizny jest opodatkowana? Umowa darowizny wiąże się z koniecznością uiszczenia podatku, co reguluje ustawa o podatku od spadków i darowizn. To, czy konieczne będzie odprowadzenie podatku, zależy przede wszystkim od tego, czy i w jakim stopniu strony umowy są spokrewnione.

1. Ile wynosi podatek od darowizny dla I grupy podatkowej w 2024 r.?

Do pierwszej grupy podatkowej zaliczane są następujące osoby:

• małżonek,
• wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie),
• zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki),
• pasierb,
• ojczym, macocha,
• rodzeństwo,
• teściowie,
• zięć, synowa.

Od 1 lipca 2023 r. obowiązuje nowa kwota wolna od podatku, tzn. 36120 zł (wcześniej 10434 zł) oraz nowa skala podatkowa. Podatek należy zapłacić od nadwyżki ww. kwoty.

Przykład: Adam otrzymał w darowiźnie od swojego teścia samochód o wartości 45 tys. zł. Ponieważ wartość darowizny przekracza 36120 zł, powinien on odprowadzić podatek od nadwyżki, czyli kwoty 8880 zł. W tym przypadku podatek należny wynosi 3% tej sumy.

Skala podatkowa określona dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej w 2024 r.

Najbliższa rodzina bez podatku od darowizny!

W ramach I grupy podatkowej wyróżnia się tzw. zerową grupę podatkową. To najbliższa rodzina. Do kategorii najbliższej rodziny zalicza się:

• małżonka,
• zstępnych: dzieci, wnuków, prawnuków,
• wstępnych: rodziców, dziadków pradziadków,
• pasierbów;
• rodzeństwo,
• ojczyma oraz macochę.

Dla tych osób mamy dobre wiadomości – jeżeli zgłoszą one fakt otrzymania darowizny do urzędu skarbowego w ciągu sześciu miesięcy (licząc od daty przekazania pojazdu) – zostaną zwolnione z zapłaty podatku, nawet gdy wartość auta przekroczy 36120 zł.

Przykład: Pani Anna przekazała w darowiźnie swojemu synowi samochód o wartości 37 tys. zł. Mężczyzna zgłosił ten fakt do urzędu skarbowego w ustawowym terminie i nie musi obawiać się dodatkowych kosztów – nie zapłaci podatku.

Uwaga! W przypadku darowizny/darowizn od członka najbliższej rodziny z grupy podatkowej 0 należy pamiętać, że obowiązek zgłoszenia dotyczy tylko darowizn, których wartość / suma przekracza kwotę wolną od podatku. Pod uwagę należy brać wartość wszystkich otrzymanych od tego samego darczyńcy rzeczy oraz praw majątkowych z okresu pięciu lat poprzedzających rok przekazania ostatniej darowizny.

Jeśli w ciągu pięciu lat otrzymałeś od jednej osoby więcej niż jedną darowiznę, zsumuj wszystkie wartości i sprawdź czy złożenie deklaracji w urzędzie będzie konieczne.

2. Ile wynosi podatek od darowizny dla II grupy podatkowej w 2024 r.?

W drugiej grupie podatkowej znajduje się dalsza rodzina:

• zstępni rodzeństwa (np. dzieci siostry, wnuki brata),
• rodzeństwo rodziców (np. ciotki, wujowie),
• zstępni i małżonkowie pasierbów,
• małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków,
• małżonkowie rodzeństwa małżonków,
• małżonkowie innych zstępnych (np. mąż wnuczki).

W 2024 roku opodatkowaniu w II grupie podatkowej podlega darowizna o wartości powyżej 27090 zł (przed 1 lipca 2023 r. było to 7 878 zł).

Skala podatkowa określona dla nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej w 2024 r.

Pamiętaj, że kwotę służącą wyliczeniu podatku stanowi wartość darowanej rzeczy. W przypadku pojazdów może występować współwłasność. Wówczas podatek jest naliczany wyłącznie od wartości podarowanej części auta.

Przykład: Pan Bartosz jest bratankiem pani Anny. Mężczyzna został współwłaścicielem pojazdu o wartości 90 000 zł. Ponieważ w darowiźnie otrzymał jedynie 50 proc. pojazdu należącego do Anny, to do opodatkowania musi zgłosić kwotę 45000 zł.

3. Ile wynosi podatek dla III grupy podatkowej w 2024 r.?

Do III grupy podatkowej zaliczani są wszyscy pozostali obdarowani, nieuwzględnieni w poprzednich grupach. Od 1 lipca 2023r. nowa wysokość kwoty wolnej od podatku wynosi 5733 zł (wcześniej III grupa podatkowa: 5308 zł). Zmieniła się również skala podatkowa.

Skala podatkowa określona dla nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej w 2024 r.

Uwaga! Osoby, które często otrzymują darowizny, powinny pamiętać, że zasada sumowania wartości rzeczy otrzymanych od tego samego darczyńcy więcej niż raz dotyczy nie tylko najbliższej rodziny. Do wartości rzeczy ostatnio nabytych dolicza się wartość każdej rzeczy otrzymanej od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym miało miejsce ostatnie nabycie.

Przykład: Po zmianie samochodu na nowszy model, pan Mieczysław podarował poprzednie auto swojemu znajomemu. Wartość pojazdu została ustalona na 5 tys. zł. Rok wcześniej ten sam znajomy otrzymał od pana Mieczysława motocykl wart 3 tys. zł. Ponieważ mężczyźni nie są spokrewnieni, to obdarowany musi liczyć się z koniecznością zapłaty podatku po zgłoszeniu darowizny do urzędu skarbowego.

Czy urząd skarbowy zawsze należy informować o darowiźnie?

W kontekście darowizny często pojawia się pytanie, czy umowę darowizny samochodu zawsze trzeba zgłosić w urzędzie skarbowym.

Zeznania nie trzeba składać tylko wtedy, gdy darowizna została przekazana aktem notarialnym oraz gdy wartość majątku nie powoduje powstania obowiązku zapłaty podatku (jest niższa od kwoty wolnej od podatku obowiązującej dla danej grupy podatkowej).

Jak zawiadomić urząd skarbowy o darowiźnie?

Jeśli występuje taki obowiązek, obdarowana osoba powinna złożyć do fiskusa zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych na formularzu SD-3 lub SD-3/A (przy współwłasności). Po złożeniu zeznania pracownicy urzędu skarbowego wyliczają kwotę podatku i wysyłają decyzję – powinieneś otrzymać ją w ciągu miesiąca. Podatek należy uiścić w ciągu 14 dni, licząc od dnia odebrania decyzji.

O poinformowaniu urzędu skarbowego o darowiźnie (o wartości wyższej niż 36 120 zł) powinny pamiętać zwłaszcza osoby blisko spokrewnione. Brak złożenia odpowiedniego formularza w terminie spowoduje konieczność uregulowania podatku.

Otrzymałeś darowiznę od najbliższej rodziny z „0” grupy podatkowej o wartości powyżej 36 120 zł? Możesz uniknąć zapłacenia podatku, bez względu na jej wartość. Wystarczy pamiętać o podpisaniu umowy darowizny i zgłoszeniu darowizny do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania pojazdu.

Zgłoszenia należy dokonać w urzędzie skarbowym na druku SD-Z2 (nie trzeba załączać umowy darowizny). Pamiętaj, że w przypadku kosztownych darowizn, brak zgłoszenia w tym terminie oznacza konieczność zapłaty podatku od darowizny (wg skali podatkowej określonej dla I grupy).

Przykład: Pan Marcin otrzymał od rodziców pojazd wart 39 000 zł. Niestety, mężczyzna nie zgłosił faktu otrzymania darowizny do urzędu skarbowego. W rezultacie przeprowadzonej przez urząd kontroli pan Marcin został wezwany do uiszczenia podatku od darowizny.

Darowizna samochodu a ubezpieczenie OC – o czym trzeba pamiętać?

Podarowanie samochodu dziecku czy siostrze wiąże się ze zmianą właściciela. O tym fakcie należy poinformować towarzystwo ubezpieczeniowe, z którego oferty korzystał dotychczasowy właściciel. W tym przypadku zastosowanie mają rozwiązania analogiczne jak przy sprzedaży pojazdu.

Darczyńca, który zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest zobowiązany do poinformowania ubezpieczyciela o darowiźnie w ciągu 14 dni od przeniesienia prawa własności samochodu.

Niepoinformowanie ubezpieczyciela o darowiźnie pojazdu spowoduje, że za właściciela samochodu będzie on w dalszym ciągu uznawał osobę widoczną w swojej bazie klientów. W rezultacie, to właśnie ta osoba będzie wzywana do dalszego opłacania ubezpieczenia OC. W przypadku powstania zaległości w spłacie, darczyńca który nie zawiadomił zakładu ubezpieczeń o przekazaniu auta innej osobie w darowiźnie, odpowiada za uregulowanie składki solidarnie z obdarowanym.

Co z OC podarowanego samochodu?

Obdarowany również powinien skontaktować się z firmą ubezpieczeniową (choć nie ma takiego obowiązku prawnego), ze względu na możliwość rekalkulacji składki na podstawie jego danych. Ma on dwie możliwości:

• pozostać przy dotychczasowym ubezpieczeniu (wówczas ubezpieczyciel może przeliczyć składkę za okres od dnia przejęcia własności auta do końca umowy),
• wypowiedzieć zawarte przez darczyńcę ubezpieczenie OC (w dowolnym momencie) i skorzystać z propozycji konkurencyjnego towarzystwa ubezpieczeniowego.

Darowizna samochodu a przerejestrowanie pojazdu – czy jest konieczne?

Jeśli otrzymałeś darowiznę samochodu w 2024 r., masz obowiązek złożenia wniosku o przerejestrowanie pojazdu w ciągu 30 dni. Do wydziału komunikacji wystarczy dostarczyć (np. osobiście) następujące dokumenty:

• wniosek o przerejestrowanie samochodu (do pobrania na stronie internetowej urzędu lub w wydziale komunikacji),
• umowę darowizny,
• dowód rejestracyjny,
• zaświadczenie o pozytywnym wyniku badania technicznego pojazdu (jeśli nie ma odpowiedniej adnotacji w dokumentach pojazdu),
• aktualne ubezpieczenie OC.

Obowiązek zgłoszenia się do wydziału komunikacji spoczywa także na darczyńcy – zgłasza on zbycie pojazdu.

Jaka kara grozi za nieprzerejestrowanie samochodu z darowizny?

Osoby, które zlekceważą obowiązek poinformowania urzędników o darowiźnie samochodu lub rejestracji pojazdu w terminie określonym w przepisach, narażają się na karę finansową w wysokości:

• 250 zł – brak powiadomienia o zbyciu pojazdu;
• od 500 zł do 2000 zł – kara za nieprzerejestrowanie auta.

Więcej na temat rejestracji samochodów w 2024 r. oraz kar za niespełnienie tego obowiązku przeczytasz w artykule Kara za nieprzerejestrowanie samochodu – sprawdź ile zapłacisz 

Stefania Stuglik

Od 2012 roku związana z sektorem ubezpieczeń. Doświadczenie zawodowe zdobywała pracując w dziale obsługi klienta. Ma na swoim koncie kilkaset sprzedanych polis komunikacyjnych. Prywatnie niepoprawna optymistka, zakochana w górach i literaturze pięknej.

Podobne wpisy

Podatek od kupna samochodu – kto, gdzie i ile musi zapłacić w 2023 roku? Akcyza za samochód 2024 – ile wynosi i jak ją zapłacić? Jak wypełnić druk PCC-3 po zakupie samochodu w 2024 r. i kiedy go złożyć? Ile dopłacisz do ceny OC po szkodzie? Zwyżki w 2024 roku