Darowizna samochodu – formalności, podatek, ubezpieczenie 2023

Jesteś właścicielem samochodu, który chciałbyś nieodpłatnie przekazać w użytkowanie bliskiej osobie? W takiej sytuacji mają zastosowanie przepisy o darowiźnie. Rozwiewamy wątpliwości dotyczące tej formy umowy i konieczności odprowadzenia podatku do fiskusa.

Na gruncie prawa cywilnego, darowizna jest rodzajem umowy. Od sprzedaży różni się ona elementem nieodpłatności. Obdarowany nie uiszcza żadnej kwoty za otrzymany przedmiot (np. samochód), a to oznacza, że w jego majątku następuje nieodpłatne przysporzenie. Jeżeli planujesz przekazać należący do Ciebie pojazd bliskiej osobie, dowiedz się, jak prawidłowo sporządzić umowę.

Uwaga! 13 października 2022 r. weszło w życie Rozporządzenie Ministra Finansów, które podwyższa kwoty wolne od podatku oraz przedziały skali podatkowych.  Nowe przepisy dotyczą przypadków, w których obowiązek podatkowy powstał od 13 października 2022 r. i obejmuje m.in. darowizny samochodu otrzymane od tego dnia lub których otrzymanie notariusz potwierdził po 12 października 2022 r.

Czym jest darowizna samochodu?

Darowizna samochodu to nic innego jak umowa, na podstawie której darczyńca zobowiązuje się bezpłatnie przekazać należącą do niego rzecz (np. samochód) na rzecz obdarowanego. Mimo że umowa darowizny jest jednostronnie zobowiązująca (tylko jedna strona zobowiązuje się do spełnienia świadczenia na rzecz drugiej), to wywołuje ona skutek dopiero po przyjęciu darowizny przez obdarowanego.

Umowa darowizny może zostać sporządzona zarówno między osobami ze sobą spokrewnionymi, jak i niespokrewnionymi. To, jaka istnieje relacja między stronami umowy darowizny, ma znaczenie dla wysokości podatku.

Oblicz składkę OC/AC na podarowany samochód

Darowizna samochodu od 13.10.2022 roku – krok po kroku

Darowizna została uregulowana w kodeksie cywilnym. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, umowa darowizny powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Ponieważ sporządzenie aktu notarialnego wiąże się z uiszczeniem opłaty, dobrą wiadomością jest, że umowa bez zachowania tej formy również będzie ważna, jednak konieczne jest spełnienie dodatkowych wymagań.

Czy umowa darowizny samochodu musi być potwierdzona notarialnie? Nie, jeżeli:

• Została spisana standardowa umowa darowizny.
• Doszło do przekazania rzeczy wskazanej w umowie.

Po spełnieniu tych dwóch warunków nie trzeba wydawać dodatkowych środków na sporządzenie umowy darowizny samochodu u notariusza.

Darowizna auta – co powinna zawierać umowa?

Jeżeli chcesz podarować samochód wybranej osobie i jednocześnie nie chcesz korzystać z pomocy notariusza, pozostaje spisać umowę. Powinny się w niej znaleźć następujące informacje:

• data i miejsce zawarcia umowy,
• oznaczenie stron – należy podać dane darczyńcy i osoby obdarowanej (imiona i nazwiska, numery PESEL oraz serie i numery dowodów osobistych); jeżeli stroną umowy jest firma, konieczne jest wskazanie jej nazwy, adresu oraz numerów NIP, REGON, KRS;
• stopień pokrewieństwa – jeżeli osoby, które podpiszą się pod umową darowizny, są spokrewnione,
• przedmiot umowy darowizny – należy podać markę i model, numer rejestracyjny, rok produkcji, aktualny przebieg i numer nadwozia; w tej części umowy warto także zawrzeć informacje o dokumentach dotyczących pojazdu (np. karcie pojazdu), które zostaną przekazane wraz z nim,
• wartość pojazdu – podana kwota będzie podstawą do wyliczenia podatku; jeżeli pracownicy urzędu skarbowego będą mieć wątpliwości co do podanej kwoty, zlecą wycenę biegłemu, a potwierdzenie zaniżenia wartości pojazdu będzie wiązało się dla obdarowanego z koniecznością wyrównania podatku.

W umowie należy także zawrzeć oświadczenia o przekazaniu przedmiotu przez darczyńcę i przyjęciu go przez obdarowanego.

Umowa musi być podpisana przez wszystkie strony. Jeżeli samochód należy do dwóch osób, konieczne są podpisy każdego ze współwłaścicieli.

Jaki podatek od darowizny samochodu w 2023 r?

Czy umowa darowizny jest opodatkowana? Umowa darowizny wiąże się z koniecznością uiszczenia podatku, co reguluje ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. To, czy konieczne będzie odprowadzenie podatku, zależy przede wszystkim od tego, czy strony umowy są spokrewnione.

1. Ile wynosi podatek od darowizny dla I grupy podatkowej?

Do pierwszej grupy podatkowej zaliczane są następujące osoby: małżonek, wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo, teściowie, zięć, synowa. Do 12 października br. opodatkowaniu podlegała darowizna o wartości przekraczającej 9637 zł. Jeżeli nadwyżka zawierała się w kwocie:

• do 10 278 zł – podatek wynosił 3 proc. od nadwyżki,
• od 10 278 do 20 556 zł – podatek wynosił 308,30 zł i 5 proc. od nadwyżki,
• powyżej 20 556 zł – podatek wynosił 822,20 zł i 7 proc. od nadwyżki.

Od 13 października obowiązuje nowa wysokość kwoty wolnej od podatku, czyli 10 434 zł oraz nowa skala podatkowa.

Skala podatkowa określona dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej od 13.10.2022 r.

W ramach I grupy podatkowej wyróżnia się tzw. zerową grupę podatkową. To najbliższa rodzina. Do kategorii najbliższej rodziny zalicza się:

• małżonka,
• zstępnych: dzieci, wnuków, prawnuków,
• wstępnych: rodziców, dziadków pradziadków,
• pasierbów;
• rodzeństwo,
• ojczyma oraz macochę.

Dla tych osób mamy dobre wiadomości – jeżeli zgłoszą one fakt otrzymania darowizny do urzędu skarbowego w ciągu sześciu miesięcy (licząc od daty przekazania pojazdu) – zostaną zwolnione z zapłaty podatku, nawet gdy wartość auta przekroczy 10 434 zł (przed zmianą przepisów 9637 zł).

Uwaga! W przypadku darowizny/darowizn od członka najbliższej rodziny należy pamiętać, że obowiązek zgłoszenia dotyczy tylko darowizn, których wartość/suma przekracza kwotę wolną od podatku. Jeśli w ciągu pięciu lat otrzymałeś od jednej osoby więcej niż jedną darowiznę, zsumuj wszystkie wartości i sprawdź czy złożenie deklaracji  w urzędzie będzie konieczne.

Przykład: Pani Anna przekazała w darowiźnie swojemu synowi samochód o wartości 10500 zł. Mężczyzna zgłosił ten fakt do urzędu skarbowego w ustawowym terminie i nie musi obawiać się dodatkowych kosztów – nie zapłaci podatku.

2. Ile wynosi podatek od darowizny dla II grupy podatkowej?

W drugiej grupie podatkowej znajduje się dalsza rodzina – zstępni rodzeństwa (np. dzieci siostry, wnuki brata), rodzeństwo rodziców (np. ciotki, wujowie), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (np. mąż wnuczki). Do 12.10.2022 r. opodatkowaniu podlegała darowizna o wartości powyżej 7276 zł. Jeżeli nadwyżka wynosiła:

• do 10 278 zł – podatek wynosił 7 proc. od nadwyżki,
• od 10 278 do 20 556 zł – podatek wynosił 719,50 zł i 9 proc. od nadwyżki,
• powyżej 20 556 zł – podatek wynosi 16 44,50 zł + 12 proc. od nadwyżki.

Od 13 października nowa wysokość kwoty wolnej od podatku wynosi 7 878 zł. Tutaj również została wprowadzona nowa skala podatkowa.

Skala podatkowa określona dla nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej od 13.10.2022 r.

Pamiętaj, że kwotę służącą wyliczeniu podatku stanowi wartość darowanej rzeczy. W przypadku pojazdów może występować współwłasność. Wówczas podatek jest naliczany wyłącznie od wartości podarowanej części auta.

Przykład: Pan Bartosz jest bratankiem pani Anny. Mężczyzna został współwłaścicielem pojazdu o wartości 18 000 zł. Ponieważ w darowiźnie otrzymał jedynie 50 proc. pojazdu, to do opodatkowania musi zgłosić kwotę 9000 zł.

3. Ile wynosi podatek dla III grupy podatkowej?

Do III grupy podatkowej zaliczani są wszyscy pozostali obdarowani, nieuwzględnieni w poprzednich grupach. Do 12.10 br. opodatkowaniu podlegała darowizna o wartości powyżej 4902 zł. Jeżeli nadwyżka wynosiła:

• do 10 278 zł – podatek wynosił 12 proc. od nadwyżki,
• od 10 278 do 20 556 zł – podatek wynosił 1233,40 zł i 16 proc. od nadwyżki,
• więcej niż 20 556 zł – podatek wynosił 2877,90 zł i 20 proc. od nadwyżki.

Od 13 października nowa wysokość kwoty wolnej od podatku wynosi 5308 zł. Zmieniła się również skala podatkowa.

Skala podatkowa określona dla nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej od 13.10.2022 r.

Uwaga! Osoby, które często otrzymują darowizny, powinny pamiętać, że zasada sumowania wartości rzeczy otrzymanych od tego samego darczyńcy więcej niż raz dotyczy nie tylko najbliższej rodziny. Do wartości rzeczy ostatnio nabytych dolicza się wartość każdej rzeczy otrzymanej od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym miało miejsce ostatnie nabycie.

Przykład: Po zmianie samochodu na nowszy model, pan Mieczysław podarował poprzednie auto swojemu znajomemu. Wartość pojazdu została ustalona na 5 tys. zł. Rok wcześniej ten sam znajomy otrzymał od pana Mieczysława motocykl wart 3 tys. zł. Ponieważ mężczyźni nie są spokrewnieni, to obdarowany musi liczyć się z koniecznością zapłaty podatku po zgłoszeniu darowizny do urzędu skarbowego.

Czy urząd skarbowy zawsze należy informować o darowiźnie?

W kontekście darowizny często pojawia się pytanie, czy umowę darowizny samochodu zawsze trzeba zgłosić w urzędzie skarbowym.

Zeznania nie trzeba składać tylko wtedy, gdy darowizna została przekazana aktem notarialnym oraz gdy wartość majątku nie powoduje powstania obowiązku zapłaty podatku (jest niższa od kwoty wolnej od podatku obowiązującej dla danej grupy podatkowej).

Jak zawiadomić urząd skarbowy o darowiźnie?

Jeśli występuje taki obowiązek, obdarowana osoba powinna złożyć do fiskusa zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych na formularzu SD-3. Po złożeniu zeznania pracownicy urzędu skarbowego wyliczają kwotę podatku i wysyłają decyzję – powinieneś otrzymać ją w ciągu miesiąca. Podatek należy uiścić w ciągu 14 dni, licząc od dnia odebrania decyzji.

O poinformowaniu urzędu skarbowego o darowiźnie (o wartości wyższej niż 10 434 zł) powinny pamiętać zwłaszcza osoby blisko spokrewnione. Brak złożenia odpowiedniego formularza w terminie spowoduje konieczność uregulowania podatku.

Otrzymałeś darowiznę od najbliższej rodziny z „0” grupy podatkowej? Możesz uniknąć zapłacenia podatku, bez względu na jej wartość. Wystarczy pamiętać o podpisaniu umowy darowizny i zgłosić darowiznę do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania pojazdu.

Zgłoszenia należy dokonać w urzędzie skarbowym na druku SD-Z2 (nie trzeba załączać umowy darowizny). Pamiętaj, że w przypadku kosztownych darowizn, brak zgłoszenia w tym terminie może oznaczać konieczność zapłaty podatku od darowizny.

Przykład: Pan Marcin otrzymał od rodziców pojazd wart 32 000 zł. Niestety, mężczyzna nie zgłosił faktu otrzymania darowizny do urzędu skarbowego. W rezultacie przeprowadzonej przez urząd kontroli pan Marcin został wezwany do uiszczenia podatku.

Darowizna samochodu a ubezpieczenie OC – o czym trzeba pamiętać?

Podarowanie samochodu dziecku czy siostrze wiąże się ze zmianą właściciela. O tym fakcie należy poinformować towarzystwo ubezpieczeniowe, z którego oferty korzystał dotychczasowy właściciel. W tym przypadku zastosowanie mają rozwiązania analogiczne jak przy sprzedaży pojazdu.

Darczyńca, który zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest zobowiązany do poinformowania ubezpieczyciela o darowiźnie w ciągu 14 dni od przeniesienia prawa własności samochodu.

Niepoinformowanie ubezpieczyciela o darowiźnie pojazdu spowoduje, że za właściciela samochodu będzie on w dalszym ciągu uznawał osobę widoczną w swojej bazie klientów. W rezultacie, to właśnie ta osoba będzie wzywana do dalszego opłacania ubezpieczenia OC. W przypadku powstania zaległości w spłacie, darczyńca który nie zawiadomił zakładu ubezpieczeń o przekazaniu auta innej osobie w darowiźnie, odpowiada za uregulowanie składki solidarnie z obdarowanym.

Co z OC podarowanego samochodu?

Obdarowany również powinien skontaktować się z firmą ubezpieczeniową (choć nie ma takiego obowiązku prawnego), ze względu na możliwość rekalkulacji składki na podstawie jego danych. Ma on dwie możliwości:

• pozostać przy dotychczasowym ubezpieczeniu (wówczas ubezpieczyciel może przeliczyć składkę za okres od dnia przejęcia własności auta do końca umowy),
• wypowiedzieć zawarte przez darczyńcę ubezpieczenie OC (w dowolnym momencie) i skorzystać z propozycji konkurencyjnego towarzystwa ubezpieczeniowego.

Sprawdź, ile zapłacisz za OC po darowiźnie samochodu

Darowizna samochodu a przerejestrowanie pojazdu – czy jest konieczne?

Wydział komunikacji o darowiźnie należy poinformować w ciągu 30 dni. Jeśli dostałeś samochód w darowiźnie, wystarczy dostarczyć (np. osobiście) do urzędu następujące dokumenty:

• umowę darowizny,
• dowód rejestracyjny i kartę pojazdu – jeżeli została wydana,
• zaświadczenie o pozytywnym wyniku badania technicznego pojazdu,
• aktualne ubezpieczenie OC.

Obowiązek poinformowania o darowiźnie wydziału komunikacji spoczywa zarówno na darczyńcy, jak i obdarowanym.

Uwaga! Osoby, które zlekceważą obowiązek poinformowania urzędników o darowiźnie samochodu używanego zarejestrowanego w naszym kraju w terminie określonym w przepisach, narażają się na karę finansową w wysokości od 200 do 1000 zł.

Zgłoszenie darowizny samochodu nie jest równoznaczne z przerejestrowaniem auta – rejestracji pojazdu otrzymanego w darowiźnie można dokonać w późniejszym terminie.

Stefania Stuglik

Od 2012 roku związana z sektorem ubezpieczeń. Doświadczenie zawodowe zdobywała pracując w dziale obsługi klienta. Ma na swoim koncie kilkaset sprzedanych polis komunikacyjnych. Prywatnie niepoprawna optymistka, zakochana w górach i literaturze pięknej.

Podobne wpisy

Podatek od kupna samochodu – kto, gdzie i ile musi zapłacić w 2023 roku? Akcyza na samochody – ile wynosi w 2023 roku, kiedy trzeba ją zapłacić, formalności Jak wypełnić druk PCC-3 po zakupie samochodu i kiedy go złożyć? Szkoda całkowita – ile dostanę po orzeczeniu szkody całkowitej w OC i AC?