Tempomat – co warto o nim wiedzieć?

Od dawna koncerny samochodowe opracowują technologie, których zadaniem jest wspieranie kierowców w czasie prowadzenia pojazdu. Jednym z takich rozwiązań jest tempomat. Planujesz zakup nowego samochodu? Wybrane przez Ciebie auto najpewniej będzie miało na wyposażeniu to urządzenie – dowiedz się o nim więcej.

Tempomaty można spotkać w samochodach zarówno z manualną, jak i automatyczną skrzynią biegów. Urządzenia te mają kilka odmian – najbardziej zaawansowane systemy oferują znacznie większe możliwości niż tylko utrzymywanie pożądanej przez kierowcę prędkości. Co istotne, tempomat nie jest tym samym, co inteligentny asystent prędkości – czyli system obowiązkowo montowany od lipca 2024 r. we wszystkich nowych autach w Unii Europejskiej.

Co to jest tempomat i jaka jest jego historia?

Tempomat to jeden z systemów wspomagania kierowcy montowany we współczesnych samochodach. Urządzenie to utrzymuje stałą prędkość pojazdu (wybraną przez kierowcę lub ustawioną na podstawie znaków drogowych) – bez względu na kąt pochylenia nawierzchni, po której porusza się auto. W pojazdach wyposażonych w tempomat kierowca nie musi stale naciskać pedału gazu.

Tempomat nie jest nową koncepcją w motoryzacji. Wiele wczesnych samochodów oferowało kierowcom możliwość regulacji prędkości jazdy – najczęściej przy pomocy dźwigni znajdującej się przy kierownicy. Były to jednak proste rozwiązania, które wymagały ciągłej zmiany ustawień w zależności od warunków na drodze.

Mimo że tempomat we współczesnym rozumieniu tego terminu został skonstruowany niedługo po II wojnie światowej, urządzenie to na montaż w samochodach dostępnych w salonach sprzedaży czekało ponad dekadę. Pierwszym producentem na rynku amerykańskim, który zaoferował klientom nowoczesny tempomat jako opcję, był Chrysler – miało to miejsce na przełomie lat 50. i 60. XX wieku.

Jeszcze później auta z tym udogodnieniem pojawiły się na rynku europejskim. Dziś z kolei tempomaty są seryjnie instalowane w większości pojazdów opuszczających linie produkcyjne, również w samochodach klasy ekonomicznej.

Chociaż większości kierowców tempomaty kojarzą się wyłącznie z samochodami, to urządzenia te mają szersze zastosowanie – są wykorzystywane m.in. w pojazdach szynowych.

Jak działa tempomat?

Współcześnie tempomat tworzą czujniki prędkości jazdy, elektroniczna jednostka sterująca, regulator kąta ustawienia przepustnicy oraz przełączniki (najczęściej zlokalizowane na kierownicy). Te ostatnie pozwalają zarówno na ustawienie pożądanej prędkości, jak i dezaktywację urządzenia. Czujniki prędkości jazdy i przełączniki przesyłają informacje elektronicznej jednostce, która z kolei kontroluje regulator kąta ustawienia przepustnicy.

Zasady używania tempomatu są proste, chociaż każdy producent samochodów stosuje własne rozwiązania. Z tego względu przed rozpoczęciem korzystania z tego urządzenia warto zapoznać się z instrukcją obsługi pojazdu.

Jak włączyć tempomat?

Aby skorzystać z tempomatu, kierowca najczęściej musi najpierw osiągnąć prędkość, która ma być utrzymywana przez pojazd i dopiero następnie uruchomić tempomat – prędkość ta powinna być większa od prędkości minimalnej. Służy do tego przycisk umieszczony na kierownicy. Pożądaną prędkość z reguły można również wprowadzić manualnie, korzystając z dedykowanych przycisków.

Innym sposobem, aby skorzystać z tempomatu, jest jego włączenie z zapamiętanymi ustawieniami. Wówczas samochód będzie poruszał się z prędkością ustaloną podczas poprzedniego uruchomienia.

Jak wyłączyć tempomat?

Dezaktywacja tempomatu również może odbyć się na jeden z kilku sposobów. Z reguły urządzenie wyłącza się po wciśnięciu przez kierowcę pedału hamulca. Osoby korzystające z pojazdów z manualną skrzynią biegów mogą wyłączyć tempomat także poprzez zmianę biegu.

Wiele tempomatów jest tak skonstruowanych, że wciśnięcie pedału gazu przez kierowcę nie spowoduje ich wyłączenia. Gdy kierowca zakończy manewr (np. wyprzedzania), urządzenie ponownie przejmie kontrolę nad pojazdem i powróci do ustawionej prędkości.

Jakie są rodzaje tempomatów?

W samochodach montowane są tempomaty różnych typów, które różnią się sposobem działania. Wyróżnić można następujące rozwiązania:

• Tempomaty CCS (Cruise Control System) – to urządzenia o podstawowej funkcjonalności. Mogą posiadać również funkcję ogranicznika prędkości.
• Tempomaty ACC/ICC (Adaptive Cruise Control, Intelligent Cruise Control) – to rozbudowane wersje standardowych tempomatów.
• Tempomaty PCC (Predictive Cruise Control) – to zaawansowane tempomaty przewidujące. Są one dostępne na rynku od stosunkowo niedawna i montowane m.in. w samochodach ciężarowych.

Czym jest i jak działa tempomat adaptacyjny (aktywny), czyli tempomat ACC/ICC? To system, który nie tylko zapewnia płynną jazdę samochodu przez utrzymanie pożądanej przez kierowcę prędkości, ale również reaguje na prędkość innych pojazdów poruszających się tym samym pasem. Inaczej mówiąc, taki tempomat automatycznie dostosowuje prędkość auta do warunków na drodze – urządzenie spowalnia pojazd, jeżeli poprzedzający samochód również redukuje prędkość. Z uwagi na sposób działania, tempomat aktywny montowany jest wyłącznie w samochodach z automatyczną skrzynią biegów.

Bardziej zaawansowane od tempomatów adaptacyjnych (aktywnych) są tempomaty przewidujące (predykcyjne). Korzystają one choćby z systemu GPS, dzięki czemu urządzenie może np. ustalić optymalną prędkość, z jaką samochód powinien pokonać zbliżające się wzniesienie. Tempomaty predykcyjne w oferowanych pojazdach montuje m.in. Mercedes-Benz czy DAF.

Innego podziału tempomatów można dokonać, biorąc pod uwagę zakres prędkości, w jakich one operują. W ten sposób wyróżnia się:

• Tempomaty działające w określonym przedziale prędkości. Przykładem może być urządzenie działające w przedziale od 30 do 180 km/h.
• Tempomaty działające w całym zakresie prędkości. Zwalniają one pojazd do 0 km/h, ale ponowne rozpędzenie auta musi odbyć się z udziałem użytkownika.
• Tempomaty z funkcją Stop&Go. Jak wskazuje nazwa, są one w stanie zarówno zatrzymać auto, jak i ponownie je rozpędzić bez ingerencji użytkownika

Samochody z tempomatami Stop&Go mogą sprawdzić się podczas jazdy zatłoczonymi ulicami miast. Dzięki temu rozwiązaniu jazda w korku jest dla kierowcy mniej uciążliwa.

Czy tempomat jest przydatny?

Tempomat przydaje się głównie kierowcom pokonującym długie trasy (obejmujące np. drogi ekspresowe czy autostrady). Możliwość poruszania się ze stałą, ustaloną prędkością, to duża wygoda i odpoczynek dla mięśni nóg. Dla kierowców, którzy na co dzień poruszają się jedynie po mieście, tempomat jest przydatny w znikomym stopniu.

Zalety tempomatu można rozpatrywać także przez pryzmat oszczędności – wielu kierowców zastanawia się, czy tempomat jest ekonomiczny. Jak brzmi odpowiedź? Takie urządzenie może zmniejszyć zużycie paliwa. Aby samochód poruszał się z jednostajną prędkością, tempomat uwzględnia informacje z wielu czujników. W rezultacie steruje on przepustnicą nieporównywalnie precyzyjniej niż kierowca korzystający z pedału przyspieszenia (gazu).

To jednak nie wszystkie atuty tempomatu, które przemawiają za jego używaniem. Inne korzyści płynące z wykorzystania tego urządzenia to:

• Ograniczenie zużycia niektórych elementów auta (np. klocków hamulcowych czy pedału gazu). W rezultacie kierowca dłużej może cieszyć się bezawaryjną jazdą.
• Poprawa bezpieczeństwa na drodze. Dotyczy to głównie tempomatów aktywnych, które potrafią hamować przed zbliżającymi się pojazdami.
• Brak obawy o przekroczenie prędkości. Ustawienie pożądanego tempa jazdy powoduje, że kierowca nie musi się martwić, że otrzyma mandat.

Jakie wady ma tempomat?

Tempomat – czy to podstawowy, czy też bardziej zaawansowany (adaptacyjny) – to rozwiązanie niepozbawione wad. Z przeprowadzonych badań wynika, że korzystanie z tego urządzenia może spowodować chwilową utratę koncentracji. Inaczej mówiąc, kierowca może nie zwracać uwagi na to, co dzieje się na drodze. Tymczasem tempomat jest urządzeniem, które ma jedynie wspierać kierowców – w żadnym wypadku nie zastępuje ono rozsądku kierującego i trzeźwego osądu sytuacji na drodze.

Inteligenty asystent prędkości i tempomat – jakie są różnice?

Obecnie każdy nowy samochód dostępny w sprzedaży na terenie Unii Europejskiej musi być wyposażony w inteligentnego asystenta prędkości (ISA) – regulacje w tym zakresie obowiązują od 7 lipca 2024 r. Co to jest ISA i czym to rozwiązanie różni się od tempomatu? Chociaż te dwa systemy wspomagania kierowcy są pod pewnymi względami podobne, to mają inne zadania:

• Tempomat – zwiększa wygodę prowadzenia pojazdu. Tempomat może posiadać również funkcję limitera prędkości – po jej uruchomieniu kierowca nie będzie mógł przekroczyć ustawionej przez siebie prędkości.
• ISA – ostrzega kierowcę przed przekroczeniem dozwolonej prędkości. Na podstawie informacji m.in. z map nawigacyjnych i sensorów system wykrywa obowiązujące ograniczenie prędkości. W zależności od ustawień inteligentny asystent prędkości może również automatycznie zredukować prędkość, jeżeli kierowca przekroczy dozwolony limit.

ISA i tempomat – różnice

Czy samochód może mieć jednocześnie zainstalowany system ISA i tempomat? Tak – i jest to coraz powszechniejsze rozwiązanie.

Czy można zamontować tempomat w aucie, które go nie posiada?

Tak – i wielu kierowców decyduje się na taki krok. W starszych samochodach tempomat nie jest rozwiązaniem oczywistym. Jeżeli jesteś właścicielem takiego auta, to możesz kupić np. używany tempomat wchodzący w skład wyższej wersji wyposażenia posiadanego modelu samochodu, a niekiedy również tempomat uniwersalny. Montaż tempomatu najlepiej jest przeprowadzić w warsztacie specjalizującym się w takich pracach. Takie rozwiązanie wybierają np. właściciele kamperów, którzy w okresie wakacyjnym podróżują po całej Europie lub osoby, które często pokonują długie trasy.

Czy montaż tempomatu należy zgłosić ubezpieczycielowi?

Co do zasady o wszelkich modyfikacjach ubezpieczonego pojazdu należy poinformować firmę udzielającą ochrony ubezpieczeniowej – zwłaszcza w przypadku polisy autocasco. Wprowadzone w pojeździe zmiany mogą wpłynąć na ryzyko ubezpieczeniowe i wartość pojazdu, a zatem na wysokość składki oraz potencjalnego odszkodowania. Masz wątpliwości? Zapoznaj się z ogólnymi warunkami ubezpieczenia (OWU). W tym dokumencie ubezpieczyciel precyzuje tę kwestię.

Czy niesprawny tempomat można naprawić z ubezpieczenia?

Zastanawiasz się, czy możliwe jest uchronienie się od wydatków związanych z naprawą tempomatu lub innych uszkodzonych systemów w samochodzie? Taką ochronę oferują polisy AC i OC, ale jedynie w ściśle określonych przypadkach.

Jeżeli chodzi o autocasco, to polisa ta zapewnia usunięcie uszkodzeń, do których doszło m.in. w wyniku działania żywiołów. Co to oznacza? Gdy przyczyną awarii tempomatu są większe uszkodzenia samochodu będące skutkiem np. pożaru, ubezpieczyciel pokryje koszt niezbędnych napraw.

Uszkodzenie tempomatu i innych podzespołów auta może być również konsekwencją kolizji lub wypadku. Wówczas szkody w pojeździe poszkodowanego kierowcy zostaną zlikwidowane z OC sprawcy – naprawa powinna polegać na przywróceniu samochodu do stanu sprzed zdarzenia (o ile jest to możliwe i opłacalne).

Jest jeszcze jedna możliwość – na rynku dostępne są ubezpieczenia od awarii samochodu (tzw. motogwarancja). Zanim jednak zdecydujesz się na zakup takiej polisy, upewnij się, że obejmuje ona usunięcie uszkodzeń systemów wspomagania kierowcy lub elektroniki (do których zalicza się tempomat). Informacje o zakresie ochrony i wyłączeniach odpowiedzialności ubezpieczyciela znajdziesz w OWU.

Podobne wpisy

Kupno samochodu bez OC – co musisz wiedzieć? Ubezpieczenia direct – czym są i co warto o nich wiedzieć? Odszkodowanie z autocasco krok po kroku – jak je uzyskać? Na czym polega cesja leasingu samochodu?