Zaktualizowano: 25.08.2021Od dawna koncerny samochodowe pracują nad rozwiązaniami, które mogłyby wspomóc kierowców w czasie prowadzenia pojazdu. Jednym z nich jest tempomat. Planujesz zakup nowego samochodu? Wybrane przez Ciebie auto najpewniej będzie miało na wyposażeniu to urządzenie – dowiedz się o nim więcej.
Tempomaty można spotkać zarówno w samochodach z manualną, jak i automatyczną skrzynią biegów. W tych pierwszych pojazdach montowane są standardowe urządzenia, podczas gdy w aucie z automatyczną skrzynią biegów tempomat może znacznie więcej niż tylko utrzymywanie pożądanej przez kierowcę prędkości.
Co to jest tempomat i jaka jest jego historia?
Tempomat to jeden z systemów wspomagania kierowcy montowany we współczesnych samochodach. Urządzenie to utrzymuje stałą prędkość pojazdu (wybraną przez kierowcę lub ustawioną na podstawie znaków drogowych), bez względu na kąt pochylenia nawierzchni, po której porusza się auto. W pojazdach wyposażonych w tempomat kierowca nie musi stale naciskać pedału gazu.
Mimo że tempomat został skonstruowany tuż po II wojnie światowej, urządzenie to na montaż w samochodach przeznaczonych na rynek amerykański czekało prawie 20 lat. Jeszcze później auta z tym udogodnieniem pojawiły się na rynku europejskim. Dziś z kolei tempomaty są seryjnie montowane we wszystkich pojazdach opuszczających linie produkcyjne, również w samochodach klasy ekonomicznej.
Chociaż większości kierowców tempomaty kojarzą się wyłącznie z samochodami, to urządzenia te mają szersze zastosowanie – są wykorzystywane m.in. w pojazdach szynowych.
Jak działa tempomat?
Na tempomat mogą składać się: czujniki prędkości jazdy, elektroniczna jednostka sterująca, regulator kąta ustawienia przepustnicy oraz przełączniki. Te ostatnie pozwalają zarówno na ustawienie pożądanej prędkości, jak i dezaktywację urządzenia. Czujniki prędkości jazdy i przełączniki przesyłają informacje elektronicznej jednostce, która z kolei przesyła sygnał do regulatora kąta ustawienia przepustnicy.
W starszych samochodach tempomat jest rozwiązaniem rzadko spotykanym. Jeżeli jesteś właścicielem takiego auta, to możesz kupić tempomat uniwersalny (dostosowany do posiadanego modelu) i następnie zlecić jego montaż w warsztacie specjalizującym się w takich pracach. Na taki krok często decydują się właściciele kamperów, którzy w okresie wakacyjnym podróżują po całej Europie.
Zasady używania tempomatu są proste, chociaż każdy producent samochodów stosuje własne rozwiązania. Z tego względu przed rozpoczęciem korzystania z tego urządzenia warto zapoznać się z instrukcją obsługi pojazdu.
Jak włączyć tempomat?
Aby skorzystać z tempomatu, kierowca najczęściej musi najpierw osiągnąć prędkość (większą od minimalnej), która ma być utrzymana i dopiero następnie uruchomić tempomat. Służy do tego przycisk umieszczony na kierownicy. Pożądaną prędkość często można również wprowadzić manualnie, korzystając z dedykowanych temu przycisków.
Innym sposobem, aby skorzystać z tempomatu, jest jego włączenie z zapamiętanymi ustawieniami. Wówczas samochód będzie poruszał się z prędkością ustaloną podczas poprzedniego uruchomienia.
Jak wyłączyć tempomat?
Dezaktywacja tempomatu również może odbyć się na jeden z kilku sposobów. Z reguły urządzenie wyłącza się po wciśnięciu pedału hamulca. Kierowcy korzystający z pojazdów z manualną skrzynią biegów mogą wyłączyć tempomat także poprzez zmianę biegu.
Wiele tempomatów jest tak konstruowanych, że wciśnięcie pedału gazu przez kierowcę nie spowoduje ich wyłączenia. Po zakończeniu manewru wyprzedzania, urządzenie ponownie przejmie kontrolę nad pojazdem i powróci do ustawionej prędkości.
Kup OC już od 280 zł!
- Ceny oc w 5 minut
- Porównaj oferty 14 towarzystw
- Pomoc 200 agentów
Jakie są rodzaje tempomatów?
W samochodach montowane są różne typy tempomatów, które różnią się sposobem działania. Wyróżnić można następujące tempomaty:
- Tempomaty CCS (Cruise Control System) – to urządzenia o podstawowej funkcjonalności.
- Tempomaty ACC/ICC (Adaptive Cruise Control, Intelligent Cruise Control) – to rozbudowane wersje standardowych tempomatów.
- Tempomaty PCC (Predictive Cruise Control) – to tempomaty przewidujące, które są montowane m.in. w samochodach ciężarowych.
Co to jest tempomat adaptacyjny (aktywny), czyli tempomat ACC/ICC? To urządzenie, które nie tylko zapewnia płynną jazdę samochodu przez utrzymanie pożądanej przez kierowcę prędkości, ale również reaguje na prędkość innych pojazdów poruszających się tym samym pasem. Inaczej mówiąc, taki tempomat dostosowuje prędkość auta do warunków na drodze – zwalnia, jeżeli poprzedzający samochód również redukuje prędkość. W nowszych pojazdach montowany jest także tempomat z ogranicznikiem prędkości.
Z uwagi na sposób działania, tempomat aktywny montowany jest wyłącznie w samochodach z automatyczną skrzynią biegów.
Bardziej zaawansowane od tempomatów adaptacyjnych (aktywnych) są tempomaty przewidujące (predykcyjne). Korzystają one m.in. z systemu GPS, dzięki czemu urządzenie może np. wyliczyć optymalną prędkość, z jaką samochód powinien pokonać wzniesienie. Od wielu lat tempomaty predykcyjne w oferowanych pojazdach montuje m.in. Mercedes-Benz.
Innego podziału tempomatów można dokonać, biorąc pod uwagę zakres prędkości, w jakich one operują. W ten sposób wyróżnia się:
- Tempomaty działające w określonych prędkościach. Przykładem może być urządzenie działające w przedziale od 30 do 180 km/h.
- Tempomaty działające w całym zakresie prędkości. Zwalniają one do 0 km/h, ale ponowne uruchomienie auta musi odbyć się przy udziale użytkownika.
- Tempomaty z funkcją Stop&Go. Jak wskazuje nazwa, są one w stanie zarówno zatrzymać auto, jak i ponownie je rozpędzić bez ingerencji użytkownika.
Samochody z tempomatami Stop&Go mogą sprawdzić się podczas jazdy zatłoczonymi ulicami miast. Dzięki nim jazda w korku jest dla kierowcy mniej uciążliwa.
Czy tempomat jest przydatny?
Tempomat przydaje się głównie kierowcom pokonującym długie, proste trasy (np. drogami ekspresowymi, autostradami). Możliwość poruszania się ze stałą, ustaloną prędkością, to duża wygoda i odpoczynek dla mięśni nóg. W znikomym stopniu tempomat przydaje się kierowcom, którzy na co dzień poruszają się jedynie po mieście.
Przydatność tempomatu można rozpatrywać także przez pryzmat oszczędności – często pojawia się pytanie, czy tempomat jest ekonomiczny. Takie urządzenie oszczędza paliwo i może zmniejszyć jego zużycie. Aby samochód poruszał się z jednostajną prędkością, tempomat może uwzględniać m.in. opór powietrza czy nachylenie wzniesień. W rezultacie jest on nieporównywalnie dokładniejszy niż kierowca.
To jednak nie wszystkie atuty tempomatu, które przemawiają za jego przydatnością. Inne korzyści płynące z wykorzystania tego urządzenia to:
- Ograniczenie zużycia niektórych elementów auta. W rezultacie kierowca dłużej może cieszyć się bezawaryjną jazdą.
- Poprawa bezpieczeństwa na drodze. Dotyczy to głównie tempomatów aktywnych, które potrafią hamować.
- Brak obawy o przekroczenie prędkości. Ustawienie pożądanego tempa jazdy powoduje, że kierowca nie musi się martwić, że otrzyma mandat.
O korzyściach płynących z wykorzystania tempomatu przekonana jest również Unia Europejska. Od połowy 2022 r. wszystkie nowe pojazdy oferowane na rynku unijnym będą musiały być wyposażone m.in. w tempomaty aktywne.
Czy tempomat ma wady?
Tempomat, czy to podstawowy, czy też bardziej zaawansowany (adaptacyjny), nie jest pozbawiony wad. Z przeprowadzonych dotychczas badań wynika, że korzystanie z tego urządzenia może spowodować chwilową utratę koncentracji. Inaczej mówiąc, kierowca może nie zwracać uwagi na to, co dzieje się na drodze. Tymczasem tempomat jest urządzeniem, które ma jedynie wspierać kierowców – w żadnym wypadku nie zastępuje ono rozsądku kierującego i trzeźwego osądu sytuacji na drodze.
W kontekście wad tempomatów często pojawia się też pytanie o to, czy tempomat ma bezpiecznik. Tak, urządzenie to jest wyposażone w bezpiecznik. Gdyby doszło do przepalenia się bezpiecznika, tempomat przestanie funkcjonować.
