Konfiskata samochodu – krótki przewodnik po nowych przepisach

Jeszcze w 2022 roku zaplanowano ważne zmiany przepisów w Kodeksie karnym, które z pewnością zainteresują wszystkich kierowców. Chodzi przede wszystkim o konfiskatę samochodu za jazdę po alkoholu, ale nie tylko! Bądź na bieżąco i sprawdź, kiedy służby mogą skonfiskować samochód pijanemu kierowcy i w jakich innych sytuacjach mają do tego prawo. Nowelizacja kodeksu karnego ma zacząć obowiązywać pod koniec 2023 roku.

20 631 kierowców zatrzymanych za jazdę pod wpływem alkoholu – to liczba z zaledwie trzech pierwszych miesięcy 2023 roku! Jak podaje Ministerstwo Sprawiedliwości, jest to aż 15% wzrostu w tych niechlubnych statystykach względem I kwartału 2022. Co więcej, wypadki, do których dochodzi z winy nietrzeźwego kierowcy, bywają tragiczne w skutkach. Nic dziwnego, że na 2023 rok zapowiedziano istotne zmiany w zakresie wyciągania konsekwencji z takich zdarzeń. Konfiskata auta to co prawda jedna z wielu, ale za to najbardziej dotkliwa.

Przeanalizujmy nowe zapisy Kodeksu karnego i sprawdźmy, w których przypadkach kierowca może spodziewać się konfiskaty samochodu.

Na czym polega konfiskata samochodu?

Konfiskata samochodu to forma kary za jazdę pod wpływem alkoholu. Polega na odebraniu właścicielowi jego mienia, w tym przypadku pojazdu. Dokładna definicja w słowniku PWN głosi bowiem, że to „kara polegająca na utracie na rzecz państwa mienia należącego do osoby skazanej wyrokiem sądowym”.

W praktyce zatem kierowca może stracić swoje auto, jeśli doprowadzi do jednej z czterech sytuacji określonych w nowelizacja Kodeksu Karnego.

Celem tego środka reakcji prawnokarnej jest utrudnienie sprawcy popełnienia przestępstwa w przyszłości przez pozbawienie go pojazdu mechanicznego, a w przypadku przepadku równowartości przez pozbawienie go środków pieniężnych, które może przeznaczyć na zakup pojazdu – skomentował Minister Sprawiedliwości, Zbigniew Ziobro.

Konfiskata samochodu a jazda po alkoholu – czy to realny problem?

Statystyki mówią same za siebie, a konkretnie, że każdego roku zatrzymuje się kilkadziesiąt tysięcy osób, które zdecydowały się na jazdę pod wpływem alkoholu. Największym zagrożeniem są ci w stanie nietrzeźwości. Jednak na polskich drogach pojawia się też sporo osób, ktróe wsiadają za kierownicę po przysłowiowym „jednym kieliszku”. Choć z pozoru wydaje się to niczym szkodliwym, nietrzeźwy kierowca to jedna z najczęstszych przyczyn wypadków drogowych.

Wystarczy spojrzeć na policyjne dane podsumowujące cały 2022 rok na polskich drogach. W tym okresie osoby po spożyciu alkoholu uczestniczyły w 2 248 wypadkach drogowych (10,5% ogółu wypadków) – byli to zarówno kierujący pojazdami, jak i pasażerowie czy piesi. W ten sposób zginęło 268 osób, a 2 567 odniosło obrażenia. Wielu z tych sytuacji można było uniknąć.

Z raportu wynika również, że najliczniejszą grupą sprawców wypadków byli kierujący pojazdami mechanicznymi. Doprowadzili bowiem do 1 415 wypadków, w których zginęły 172 osoby.

Czym różni się stan nietrzeźwości od stanu po alkoholu?

Jeśli chodzi o jazdę pod wpływem alkoholu, Kodeks karny mówi o dwóch przypadkach – stanie nietrzeźwości oraz stanie po spożyciu alkoholu. Jakie są między nimi różnice?

2. Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

1) stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo

2) obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

3. Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

1) stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo

2) obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3

Co ważne, o ile kierowca przyłapany na jeździe po wypiciu alkoholu popełnia wykroczenie, to jeśli spowoduje wypadek w tym stanie, poniesie odpowiedzialność jako przestępca.

Jakie kary grożą za jazdę po alkoholu w 2023 roku?

Dokładną karę finansową dla kierowcy, który zdecydował się wsiąść za kierownicę po alkoholu, ustala się na podstawie:

• badania stężenia alkoholu we krwi,
• obecności alkoholu w wydychanym powietrzu.

W zależności od okoliczności pijany kierowca będzie podlegał karze z Kodeksu wykroczeń lub Kodeksu karnego.

Jazda po spożyciu alkoholu

Kierowca, który prowadził samochód pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających, może zostać ukarany:

• pozbawieniem wolności do 3 lat*,
• zakazem prowadzenia pojazdu mechanicznego na czas co najmniej 3 lat* (jego prawo jazdy zostanie zatrzymane),
• dodatkowo punktami karnymi w liczbie 15 (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 15.09.2022 r.).

Te kwestie dokładnie reguluje art. 87 Kodeksu karnego.

*to nowe przepisy, które zaczęły obowiązywać od 1 października 2023 roku.

Jazda w stanie nietrzeźwości

O wiele poważniejsze konsekwencje poniesie kierowca uznany za nietrzeźwego, czyli w sytuacji gdy obecność alkoholu w jego organizmie jest wysoka. Kara wygląda wówczas następująco:

• wysoka grzywna ustalana w odniesieniu do statusu majątkowego kierowcy,
• ograniczenie lub pozbawienia wolności do 2 lat,
• oficjalny zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych przez co najmniej 3 lata,
• środek karny w wys. od 5000 zł do 60 000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej,
• 15 punktów karnych.

Konfiskata samochodu pijanego kierowcy – co na to nowe przepisy?

W tym momencie grzywna, kara pozbawienia wolności czy punkty karne kończą listę konsekwencji, jaką kierowca może ponieść za jazdę po alkoholu. Zmienił się to 14 marca 2024 roku, kiedy w życie wejdzie część nowelizacji Kodeksu karnego podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 2 grudnia 2022. Ważne zmiany zajdą w zakresie możliwości konfiskaty samochodu.

Według nowych przepisów konfiskata pojazdu będzie możliwa w następujących przypadkach:

1. Gdy kierowca zostanie zatrzymany za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości, a we krwi ma więcej niż 1,5 promila alkoholu. Od konfiskaty sąd może odstąpić wtedy, gdy zachodzą ku temu wyjątkowe okoliczności.
2. Gdy kierowca spowodował wypadek w stanie nietrzeźwości. Od tej zasady nie ma wyjątków. Nie ma także podwyższonego limitu alkoholu we krwi.
3. Gdy kierowca zdecydował się na jazdę po alkoholu po raz kolejny w okresie ostatnich dwóch lat. Taki przypadek jest traktowany jak przestępstwo i recydywa. Nie obowiązuje wówczas podwyższony limit alkoholu we krwi i sąd nie przewiduje żadnych wyjątków w kwestii konfiskaty samochodu.

Jak sądzenie w takiej sprawie wygląda w praktyce? Jeśli służby przyłapią pijanego kierowcę w którym z tych przypadków, zostaje on zatrzymany przez policję na maksymalnie 7 dni. Samochód zostaje zatrzymany przez prokuraturę, a następnie sąd decyduje o przepadku pojazdu.

Inne możliwości konfiskaty pojazdu

Choć mówi się o tym, że największe zmiany w przepisach dotyczą kierowców po spożyciu alkoholu, konfiskata może dotyczyć także tych, którzy niekoniecznie zajrzeli do kieliszka przez wyjazdem na drogę.

Chodzi o sytuację, w której kierowca spowoduje wypadek i ucieknie z miejsca zdarzenia. Konfiskata samochodu będzie mu grozić zarówno wtedy, gdy ma promile we krwi, jak bez nich. Przepadek auta jest tutaj również bezwarunkowy.

Jakie są konsekwencje spowodowania ciężkiego wypadku po alkoholu?

Spowodowanie ciężkiego wypadku w ruchu drogowym to poważne konsekwencje także dla trzeźwych kierowców. Według art. 177 Kodeksu karnego:

Osoba, która narusza – chociażby nieumyślnie – zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym i powoduje wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała (…) podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeśli skutkiem wypadku jest śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu, kara więzienia może zostać przedłużona do 8 lat (minimum 6 miesięcy).

Zdecydowanie surowsze kary czekają natomiast pijanych kierowców, jeśli doprowadzą do poważnego uszczerbku za zdrowiu lub czyjegoś zgonu.

Nowelizacja przepisów przewiduje, że kara wynosi:

• co najmniej 3 lata pozbawienia wolności, jeśli kierowca będzie sprawcą wypadku, w którym osoba trzecia dozna ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
• co najmniej 5 lat więzienia, jeśli pijany kierowca doprowadzi do wypadku ze skutkiem śmiertelnym
  – i do dwukrotności górnej granicy ustawowego zagrożenia (a więc do 16 lat w każdym ze wspomnianych przypadków).

Ważne! Kierowca, który po alkoholu doprowadził do ciężkich obrażeń innych osób lub ich śmierci otrzymuje dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Co z konfiskatą samochodu, jeśli nie prowadził jego właściciel?

Zdarza się, że osoba prowadząca pojazd nie jest jego właścicielem. To m.in. przypadek współwłasności, umowy leasingowej czy po prostu pożyczenie samochodu innemu członkowi rodziny. Co jeśli taki kierowca spowoduje wypadek po alkoholu? Czy wówczas konfiskata samochodu to także pewnik? Niekoniecznie.

w takich sytuacjach orzeka się tzw. przepadek równowartości pojazdu mechanicznego., czyli konsekwencje finansowe. Jak ustala się ich wysokość? Istnieje kilka zasad, którymi kieruje się sąd:

1. Jeśli właściciel samochodu wykupił na niego polisę OC, wartość pojazdu określona w tym dokumencie będzie stanowiła wspomnianą równowartość. Co ważne, pod uwagę bierze kwotę ważną na rok przed zdarzeniem.
2. Jeśli pojazd nie ma ubezpieczenia AC, sąd za jego równowartość przyjmuje średnią wartość pojazdu. Wylicza się ją na podstawie modelu, marki, mocy silnika, rocznika czy rodzaju nadwozia.
3. Jeśli nie da się jednoznacznie określić wartości samochodu, którym spowodowano wypadek, równowartość wyznacza biegły sądowy.

Osobne przepisy dotyczą kierowców zawodowych. Jak głosi obecnie art. 44b. § 3 Kodeksu karnego, w ich przypadku sąd nie orzeka o równowartości pojazdu mechanicznego, jeśli:

sprawca prowadził niestanowiący jego własności pojazd mechaniczny, wykonując czynności zawodowe lub służbowe polegające na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy.

Czy wobec kierowcy nie zostaną więc wyciągnięte żadne konsekwencje? Bynajmniej! Grozi mu wówczas nawiązka w wysokości co najmniej 5000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Jazda pod wpływem alkoholu a ubezpieczenie OC

Ubezpieczyciele nie obejmują ochroną kierowców, którzy wsiedli za kierownicę po spożyciu alkoholu – to żelazna zasada, która dotyczy zarówno obowiązkowego ubezpieczenia OC, jak i polis dobrowolnych, np. autocasco. Jeśli ubezpieczony prowadził samochód z promilami we krwi i spowodował wypadek, nie ma co liczyć na wsparcie ze strony towarzystwa, nawet jeśli przysługuje mu w ramach wykupionego zakresu ochrony.

Jazda po alkoholu to jedno z najważniejszych wyłączeń odpowiedzialności ubezpieczycieli, które widnieje w każdym OWU.

Oczywiście dzięki polisie ubezpieczeniowej sprawcy wypadku, na odszkodowanie mogą liczyć osoby, które w jego wyniku ucierpiały. Po wypłacie rekompensaty lub pokryciu kosztów związanych z likwidacją szkody zakład ubezpieczeń zwróci się do swojego klienta o ich zwrot, więc finalnie pijany kierowca wszystko pokryje z własnej kieszeni.

Jak widać, naruszenie prawa za jazdę pod wpływem alkoholu jest dziś i będzie jeszcze bardziej surowo karane. Grzywna, kara więzienia czy konfiskata samochodu to jednak konsekwencje, które i tak bledną w porównaniu z możliwą utratą zdrowia i życia przez ofiary wypadku spowodowanego przez pijanych kierowców. Warto o tym pomyśleć, zanim wsiądzie się do samochodu po wychyleniu kieliszka.

Przypomnijmy, że wyższe kary dla nietrzeźwych kierowców weszły w życie z dniem 1 października 2023 roku. Natomiast zapis o konfiskacie samochodu zacznie obowiązywać od 14 marca 2024 roku.

Natalia Tokarczyk-Jarocka

Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych, na co dzień stara się w przystępny sposób wyjaśniać czytelnikom zawiłe kwestie i przepisy prawne w różnych obszarach. Zawodowo pracuje ze słowami od 13 lat, czerpiąc satysfakcję z odkrywania ich kolejnych tajników. W języku najbardziej ceni sobie jego plastyczność, użytkowość i fakt, że można zrobić z nim właściwie wszystko, mając odpowiedni warsztat.

Podobne wpisy

Kara za brak OC w 2024 – ile wynosi i jak uniknąć? Rejestracja samochodu z Niemiec – dokumenty, opłaty, proces krok po kroku Czy można kupić ubezpieczenie OC z datą wsteczną? Czy można kupić ubezpieczenie OC bez dowodu rejestracyjnego?